Καρκίνος του προστάτη: Οι επιπτώσεις της θεραπείας στη σεξουαλική ζωή των ασθενών

Παρόλο που ο καρκίνος του προστάτη από μόνος του δεν επηρεάζει τη στυτική λειτουργία, οι θεραπείες για τη νόσο μπορεί να έχουν σοβαρές

επιπτώσεις στη σεξουαλική ζωή των ασθενών. Οι «παρενέργειες» της θεραπείας μπορούν, ωστόσο, να αποφευχθούν, με την εφαρμογή πρωτοποριακών μεθόδων, όπου αυτές ενδείκνυνται.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη πιο συχνή κακοήθεια στον άνδρα στην Ευρώπη, ενώ, περίπου το 60% των περιστατικών αφορούν στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Μόνο στις ΗΠΑ το 2017 διαγνώστηκαν περίπου 161.000 νέα περιστατικά και σημειώθηκαν περίπου 26.700 θάνατοι απ’ τη νόσο.

Εντούτοις, πρόκειται για μια  μορφή καρκίνου που έχει υψηλά ποσοστά ίασης, αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως και να εφαρμοστεί η ενδεδειγμένη θεραπεία.  Οι θεραπευτικές επιλογές είναι διάφορες και εξίσου αποτελεσματικές, με καθεμιά από αυτές να έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της.

Ένας μεγάλος, αλλά όχι αβάσιμος, φόβος των ανδρών είναι οι επιπτώσεις της θεραπείας στη σεξουαλική τους λειτουργία και την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Η ριζική προστατεκτομή προκαλεί στυτική δυσλειτουργία στους περισσότερους άντρες, με όποια μέθοδο και αν διενεργηθεί. Όσον αφορά στην ακτινοβολία, αυτή έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη στυτική λειτουργία, ενώ τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της προχωρημένης μορφής της νόσου επιφέρουν σε όλους τους άντρες πλήρη στυτική δυσλειτουργία.

Τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία που εμπλέκονται στο μηχανισμό της στύσης και ουσιαστικά την «ελέγχουν» είναι εξαιρετικά ευαίσθητα και οποιαδήποτε παρέμβαση γίνει στην περιοχή έχει ως αποτέλεσμα αλλαγές στη φυσιολογική διαδικασία που οδηγεί στη στύση.

Οι επιπτώσεις αυτές επιφέρουν σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση και επιδείνωση στην ποιότητα της ζωής των ασθενών.

 «Οι επιπτώσεις από τις ριζικές θεραπείες (χειρουργείο, ακτινοβολία) στη στυτική λειτουργία είναι αναπόφευκτες. Ωστόσο, είτε με φαρμακευτική αγωγή, είτε με χειρουργική επέμβαση, η στυτική λειτουργία μπορεί να επανέλθει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Επίσης, δεδομένου ότι ολοένα και περισσότεροι άνδρες προσβάλλονται σε νεαρότερη ηλικία (40-50 ετών) πριν ακόμα τεκνοποιήσουν, η απώλεια της εκσπερμάτισης, ως αποτέλεσμα της θεραπείας, αποτελεί ένα σημαντικό αντικίνητρο. Τέλος, η ακράτεια των ούρων είναι επίσης μία σοβαρή επίπτωση των ριζικών θεραπειών», τονίζει ο χειρουργός ουρολόγος ανδρολόγος Δρ. Nίκος Μερτζιώτης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Θεραπεία χωρίς παρενέργειες

Εδώ και 1,5 χρόνο περίπου εφαρμόζεται και στην Ελλάδα μία ελάχιστα επεμβατική θεραπεία, η οποία έχει ως στόχο να καταστρέψει τις καρκινικές εστίες, αφήνοντας τις υπόλοιπες περιοχές του αδένα ανέπαφες και διασώζοντας τον φυσιολογικό του ιστό. Πρόκειται για την εστιακή θεραπεία (focal therapy), η οποία προσφέρεται ως μια εναλλακτική θεραπευτική επιλογή για τους άνδρες με μικρούς, χαμηλού ή μέσου κινδύνου, εντοπισμένους όγκους του προστάτη, αφορά δηλαδή σε μία ομάδα προσεκτικά επιλεγμένων ασθενών που πάσχουν από ελάχιστη έκταση της νόσου.

Πώς διενεργείται

Η εστιακή θεραπεία στηρίζεται σε μια καινούργια μέθοδο απεικόνισης, η οποία συνδυάζει τη μαγνητική τομογραφία του προστάτη με το διορθικό υπερηχογράφημα. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, λαμβάνονται τρισδιάστατες εικόνες του προστάτη αλλά και της βλάβης (του όγκου) και  τοποθετούνται στον υπέρηχο που εκτελείται παράλληλα. Ο χειρουργός – ουρολόγος καθοδηγείται, μέσω αισθητήρα, απευθείας στη βλάβη για τη λήψη βιοψίας από την ύποπτη εστία και μόνο, με απόλυτη ακρίβεια.

«Η μέθοδος έχει μικρότερο έως μηδενικό ποσοστό λοιμώξεων και τριπλάσιο ποσοστό ανίχνευσης καρκίνων σε σχέση με τη συμβατική. Όταν με ιστολογική εξέταση αποδειχθεί ότι η βλάβη είναι καρκινική, τότε με εξαιρετική ακρίβεια καταστρέφεται, απευθείας με βελόνα που φέρει την ίνα του laser δια μέσω του δέρματος, χωρίς τομή, αφήνοντας άθικτα τα υγιή κύτταρα και τους ιστούς του προστάτη», εξηγεί ο Δρ. Μερτζιώτης, ο οποίος εφαρμόζει με την ομάδα του τη μέθοδο στην Ελλάδα.

Η εστιακή θεραπεία εκτελείται σε εξωτερική βάση, δεν απαιτεί νοσηλεία, ενώ σε πολλές περιπτώσεις γίνεται με τοπική αναισθησία ή ελαφρά αναισθησία (μέθη).

Μετά την επέμβαση

Οι παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων της ακράτειας ούρων και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, μπορεί να εμφανιστούν λιγότερο συχνά έως και καθόλου, ενώ μπορεί να είναι λιγότερο σοβαρές από εκείνες που συνδέονται με πιο επιθετικές θεραπείες.

Όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα της μεθόδου, μελέτη που παρουσίασε η ομάδα του κ. Μερτζιώτη στην Ολλανδία αλλά και σε πρόσφατο συνέδριο ουρογεννητικής Ογκολογίας στα Χανιά και αφορούσε την εξάχνωση του καρκίνου με laser σε 15 ασθενείς με εντοπισμένο όγκο στον προστάτη, παρήγαγε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Έξι μήνες μετά, στους 11 από τους 15 ασθενείς (73,3%) είχε επιτευχθεί έλεγχος της νόσου (δηλ. μείωση του PSA).

Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτες από το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου  σε 638 ασθενείς, από το Κέντρο Καρκίνου Μemorial Sloan Kettering σε 130 ασθενείς και από το Κέντρο Καρκίνου MD Anderson σε 100 ασθενείς, η επιτυχία της μεθόδου κυμάνθηκε από 60-86%, ενώ σε ένα ποσοστό 0-33% εφαρμόσθηκε πιο ριζική θεραπεία. Σε κανέναν ασθενή δεν παρατηρήθηκε εξέλιξη της νόσου με μετάσταση και κανείς δεν απεβίωσε κατά τη διάρκεια των μελετών από τον καρκίνο του προστάτη ή παρενέργειες της μεθόδου.

Τέλος, στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρίας δείχνουν ότι σε μελέτη με 50 ασθενείς με σημαντικό και μη σημαντικό καρκίνο του προστάτη, η εστιακή φωτοεξάχνωση με laser δεν προκάλεσε ακράτεια ή στυτική δυσλειτουργία σε κανένα περιστατικό.